Hướng Dẫn Cách Phân Biệt Thực Phẩm Chức Năng Và Thuốc Chữa Bệnh

Ngày nay, việc chăm sóc sức khỏe bằng thực phẩm chức năng ngày càng được nhiều người quan tâm hơn. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa thực phẩm chức năng (TPCN) và thuốc chữa bệnh. Việc phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc đúng cách không chỉ giúp bạn lựa chọn đúng sản phẩm khi có nhu cầu chăm sóc sức khỏe mà còn tránh được những tác dụng phụ không mong muốn. 

Trong bài viết này, Eikenbi sẽ hướng dẫn cách phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh một cách chính xác, qua đó giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò, công dụng cũng như cách sử dụng của từng loại để chăm sóc sức khỏe an toàn và hiệu quả hơn.

Tìm Hiểu Khái Niệm Về Thực Phẩm Chức Năng Và Thuốc

Thực phẩm chức năng (TPCN) và thuốc là hai khái niệm thường dễ bị nhầm lẫn nhưng thực tế lại có sự khác biệt rõ ràng. Việc hiểu đúng bản chất sẽ giúp tránh sử dụng sai mục đích cũng như đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Tìm hiểu khái niệm về thực phẩm chức năng và thuốc

1. Tìm hiểu về thuốc

Thuốc chữa bệnh là chế phẩm chứa dược chất hoặc dược liệu, được sử dụng để phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị, làm thuyên giảm bệnh hoặc điều chỉnh các chức năng sinh lý trong cơ thể. Thuốc được chia thành các nhóm bao gồm thuốc hóa dược, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, vắc-xin và các loại sinh phẩm. 

Định nghĩa về thuốc

Thuốc phải được sản xuất tại các nhà máy đạt chuẩn GMP – WHO và chỉ được phép lưu hành khi được Bộ Y tế cấp phép. Trong quá trình sử dụng thuốc luôn cần có sự theo dõi của nhân viên y tế nhằm hạn chế tối đa các tác dụng không mong muốn. 

2. Tìm hiểu về thực phẩm chức năng

Thực phẩm chức năng (TPCN) là những sản phẩm được dùng để bổ sung thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày nhằm duy trì, tăng cường, cải thiện các chức năng của cơ thể và giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh. 

Định nghĩa về thực phẩm chức năng

Nhờ sự đa dạng về thành phần, thực phẩm chức năng có thể đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau. Trên thị trường hiện nay, thực phẩm chức năng thường được chia thành các loại chính:

• Thực phẩm chức năng bổ sung: Bổ sung các vi chất và dưỡng chất thiết yếu cho sức khỏe mà bữa ăn hàng ngày có thể chưa đáp ứng đủ như Vitamin C, Canxi, Omega-3,… 

• Thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe: Được bào chế dưới nhiều dạng như viên nang, viên nén, cao, cốm, bột, lỏng,… Thành phần có thể là một hoặc hỗn hợp nhiều chất như: Vitamin, khoáng chất, Axit amin, Axit béo, Enzyme, Probiotic hoặc các hoạt chất sinh học có nguồn gốc tự nhiên từ động vật, khoáng chất, thực vật ở các dạng chiết xuất, phân lập, cô đặc hay chuyển hóa.

• Thực phẩm dinh dưỡng y học: Đây là nhóm thực phẩm có thể sử dụng trực tiếp bằng đường miệng hoặc qua ống thông dạ dày, được chỉ định nhằm hỗ trợ điều chỉnh chế độ ăn cho người bệnh. Việc sử dụng chỉ nên thực hiện dưới sự giám sát của nhân viên y tế ví dụ các loại sữa công thức chuyên biệt như Ensure Gold, Nutifood Varna Elite hay Prosure.

• Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt: Được chế biến theo công thức riêng, dành cho người ăn kiêng, người cao tuổi hoặc các đối tượng đặc thù theo quy định Ủy ban tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (CODEX). Thành phần của thực phẩm này phải khác biệt rõ rệt so với thực phẩm thông thường cùng bản chất, nếu có. Ví dụ sữa Glucerna cho người tiểu đường, sữa Nepro cho người bệnh thận.

Mặc dù mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe, thực phẩm chức năng không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Chúng chỉ đóng vai trò hỗ trợ, giúp duy trì thể trạng, cải thiện chức năng cơ thể và nâng cao sức khỏe tổng thể.

Một Số Cách Phân Biệt Thực Phẩm Chức Năng Và Thuốc Chữa Bệnh

Thực tế, thực phẩm chức năng (TPCN) và thuốc chữa bệnh có bản chất và mục đích sử dụng rất khác nhau. Thuốc được bào chế để điều trị hoặc phòng ngừa bệnh, còn TPCN chỉ đóng vai trò bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ chức năng cơ thể.

 Một số cách phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh

Việc nắm rõ những điểm khác biệt này sẽ giúp bạn lựa chọn đúng sản phẩm, sử dụng an toàn và đạt hiệu quả như mong muốn. Dưới đây là những cách phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc mà bạn cần biết:

1. Về điều kiện cấp giấy phép lưu hành

Quy trình cấp phép cho hai loại sản phẩm này có sự khác biệt rõ rệt. Thuốc chữa bệnh phải trải qua quá trình nghiên cứu, kiểm soát theo những tiêu chuẩn chất lượng khắt khe và chỉ được lưu hành khi có giấy phép do Cục Quản lý Dược (trực thuộc Bộ Y tế) cấp. Mỗi loại thuốc khi được đưa ra thị trường đều có số giấy đăng ký lưu hành riêng.

Khác với thuốc, thực phẩm chức năng không phải đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt như thuốc, cũng không yêu cầu chứng minh đầy đủ về độ an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, sản phẩm vẫn phải ghi rõ thành phần, hàm lượng dinh dưỡng và kèm theo khuyến cáo sức khỏe dựa trên các nghiên cứu khoa học. Các sản phẩm này sẽ do Cục An toàn Thực phẩm (trực thuộc Bộ Y tế) cấp phép trước khi được phân phối ra thị trường. 

2. Về thông tin trên bao bì sản phẩm

Bạn có thể phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc thông qua những thông tin được cung cấp trên bao bì. Đối với thuốc cần phải thể hiện rõ ràng và đầy đủ các thông tin về thành phần, hàm lượng, chỉ định, chống chỉ định và liều dùng trên nhãn thuốc. Đặc biệt trên bao bì phải có in số đăng ký lưu hành do Bộ Y tế cấp, thường được thể hiện ở mặt sau của hộp, trên vỉ nhôm hoặc ở cuối tờ hướng dẫn sử dụng. 

Các ký hiệu trong số đăng ký thuốc thường bắt đầu bằng VD-, VN-, V..-H12-, VS-, GC-, QLĐB-, QLSP-, QLVX- và kết thúc bằng hai chữ số biểu thị năm cấp phép. Với thuốc kê đơn, phải có ký hiệu Rx hoặc cụm từ “Thuốc kê đơn”, “Thuốc bán theo đơn” trên vỏ hộp thuốc hoặc tờ hướng dẫn sử dụng. 

Đối với thực phẩm chức năng, nhãn phải ghi rõ “Thực phẩm bảo vệ sức khỏe” cùng khuyến cáo “Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”. Ngoài ra, nhãn cần thể hiện số đăng ký theo cú pháp “Số được cấp/số năm cấp/YT-CNTC”. Cùng với đó, nhãn TPCN không được phép ghi chỉ định điều trị.

3. Về công nghệ sản xuất

Để bào chế thuốc đòi hỏi một quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng và đầu tư lâu dài, đặc biệt trong khâu sản xuất. Thuốc chỉ được công nhận hiệu quả điều trị khi đáp ứng đầy đủ các quy định của Luật Dược, công nghệ sản xuất (như chiết tách, tổng hợp) phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình và đạt tiêu chuẩn chất lượng trước khi được cấp phép lưu hành. 

Sự khác biệt về công nghệ sản xuất giữa thuốc và TPCN

Với thực phẩm chức năng, chỉ cần có báo cáo khoa học chứng minh lợi ích và áp dụng dây chuyền sản xuất cơ bản là có thể bắt đầu đưa vào sản xuất. TPCN được sản xuất dưới sự quy định của Luật Thực phẩm, nhưng nhìn chung quy trình không nghiêm ngặt như tiêu chuẩn của thuốc, vì vậy thời gian nghiên cứu và phát triển cũng được rút ngắn đáng kể.

4. Về điều kiện để phân phối

Thuốc chỉ được phân phối qua các bệnh viện hoặc nhà thuốc có giấy phép hoạt động, được quản lý bởi bác sĩ, dược sĩ có chứng chỉ hành nghề. Một số thuốc đặc biệt chỉ được bán theo đơn thuốc của bác sĩ.

Thực phẩm chức năng có thể được bán tại nhiều kênh khác nhau như siêu thị, cửa hàng thực phẩm, trực tuyến hoặc qua các đại lý. Tuy nhiên, việc quảng cáo TPCN cũng phải tuân thủ các quy định của pháp luật.

5. Về nguồn gốc nguyên liệu sản xuất

Thuốc thường được bào chế từ nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp. Ngoài các loại thuốc chiết xuất từ dược liệu tự nhiên, thị trường hiện nay còn phổ biến nhiều thuốc hóa dược với cấu trúc được cải tiến nhằm tăng hiệu quả điều trị hoặc khả năng hấp thu cho cơ thể.

Thực phẩm chức năng chủ yếu được chiết xuất từ dược liệu tự nhiên thường chứa thành phần có nguồn gốc từ động vật, thực vật hoặc vi sinh, được chiết xuất để mang lại những lợi ích trong việc hỗ trợ và cải thiện sức khỏe.

6. Về thành phần và hàm lượng chất

Thuốc thường chứa hàm lượng hoạt chất cao, được ghi chính xác, chi tiết trên nhãn, giúp tạo ra tác động nhanh chóng nhằm điều chỉnh các rối loạn hoặc bất thường sinh lý trong cơ thể. Đồng thời, thuốc còn có thêm tá dược để cải thiện mùi vị, tăng khả năng hấp thu và bảo vệ thuốc trong quá trình sử dụng. 

Trong khi đó, thực phẩm chức năng giúp bổ sung các dưỡng chất với hàm lượng tương đương nhu cầu sinh lý tự nhiên của cơ thể. Do vậy, để đạt hiệu quả cho sức khỏe, người dùng cần kiên trì sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định, thay vì mong chờ tác dụng tức thì như thuốc.

7. Về đối tượng sử dụng

Thuốc được kê đơn dành cho người bệnh và theo liều lượng theo chỉ định. Việc lựa chọn thuốc sẽ phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe cũng như tiền sử bệnh của từng bệnh nhân và do bác sĩ quyết định để đảm bảo an toàn. 

Về đối tượng sử dụng thuốc và TPCN

Trong khi đó, thực phẩm chức năng có thể dùng cho nhiều đối tượng kể cả người khỏe mạnh, người đang mắc bệnh để bổ sung dinh dưỡng hoặc duy trì sức khỏe. Tuy nhiên, một số TPCN cũng có khuyến cáo cho nhóm đối tượng cụ thể. Với những bệnh nhân đang trong quá trình điều trị bằng thuốc, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thêm thực phẩm chức năng để tránh nguy cơ tương tác bất lợi.

8. Về mục đích sử dụng

Thuốc được sử dụng với mục đích điều trị, phòng ngừa hoặc chẩn đoán bệnh. Thuốc tác động trực tiếp đến các cơ quan trong cơ thể giúp ngăn ngừa, làm giảm triệu chứng và cải thiện tình trạng bệnh lý.

TPCN có mục đích bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ các chức năng sinh lý hoạt động tốt hơn, tăng cường sức khỏe và giảm nguy cơ mắc các bệnh. Do đó, TPCN không có tác dụng điều trị bệnh mà chỉ hỗ trợ duy trì sức khỏe.

9. Về người kê đơn

Thuốc được kê đơn theo chỉ định của bác sĩ, dược sĩ hoặc các chuyên gia y tế. Việc sử dụng thuốc cần theo dõi và điều chỉnh liều lượng phù hợp.

TPCN thì không cần kê đơn, người dùng có thể tự do lựa chọn sử dụng. Tuy nhiên, cần cân nhắc chọn sản phẩm an toàn, chất lượng và tham khảo ý kiến chuyên gia khi đang điều trị bệnh.

10. Về cách sử dụng

Thuốc có liều dùng được quy định rõ ràng, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ dẫn để đạt hiệu quả điều trị và hạn chế tác dụng phụ. Thời gian dùng thuốc thường có giới hạn và phải được theo dõi bởi nhân viên y tế. 

Thực phẩm chức năng có hướng dẫn sử dụng linh hoạt hơn, có thể dùng lâu dài như một phần trong chế độ dinh dưỡng hằng ngày. Liều lượng có thể được điều chỉnh tùy theo nhu cầu và thể trạng của từng người.

11. Về hiệu quả đối với cơ thể

Thuốc thường được sử dụng để điều trị một bệnh hoặc một triệu chứng cụ thể, hiệu quả trong thời gian ngắn hay dài tùy theo tình trạng của người bệnh. Thuốc có tác dụng đưa cơ thể từ trạng thái rối loạn hoặc hoạt động quá mức trở về ngưỡng sinh lý bình thường.

Trong khi đó, thực phẩm chức năng thường chứa nhiều thành phần và tác động toàn diện đến cơ thể, thay vì tập trung vào một cơ quan hay triệu chứng nhất định. Vai trò chính của chúng là bổ sung và cân bằng các chất dinh dưỡng, giúp cơ thể duy trì trạng thái ổn định theo nhu cầu sinh lý tự nhiên. TPCN có tác dụng từ từ, cần thời gian sử dụng lâu dài để thấy hiệu quả.

Những Lưu Ý Cần Biết Khi Sử Dụng Thực Phẩm Chức Năng

Việc sử dụng thực phẩm chức năng (TPCN) đúng cách là yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả và đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Dưới đây là những lưu ý cần biết khi sử dụng thực phẩm chức năng: 

Những lưu ý cần biết khi sử dụng thực phẩm chức năng

• Lựa chọn thương hiệu uy tín: Hãy mua sản phẩm từ các nguồn uy tín, có giấy phép kinh doanh rõ ràng. Luôn kiểm tra kỹ thông tin trên bao bì, bao gồm số công bố, hạn sử dụng và thông tin từ nhà sản xuất.

• Tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng: Đối với phụ nữ có thai, cho con bú, trẻ em, người cao tuổi, người đang điều trị bệnh việc sử dụng TPCN cần tham khảo ý kiến chuyên gia.

• Không thay thế thuốc điều trị: Không nên sử dụng TPCN để thay thế thuốc điều trị khi đang mắc bệnh. Nếu bạn đang sử dụng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung thêm TPCN để tránh tương tác không mong muốn.

• Tuân thủ liều lượng khuyến cáo: Luôn tuân thủ liều lượng khuyến cáo trên nhãn sản phẩm, không tự ý tăng liều vì có thể gây ra tác dụng phụ cho cơ thể.

• Kiên trì sử dụng để đạt hiệu quả tốt nhất: Khác với thuốc, TPCN thường phát huy tác dụng từ từ. Người dùng cần kiên nhẫn và duy trì trong một khoảng thời gian nhất định để cảm nhận rõ hiệu quả.

Kết Luận

Việc hiểu rõ cũng như phân biệt TPCN và thuốc đúng cách đóng vai trò rất quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe hiệu quả. Trong khi thuốc có tác dụng điều trị bệnh cụ thể, TPCN chỉ hỗ trợ bổ sung dinh dưỡng và duy trì sức khỏe. Cả hai đều mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không thể thay thế lẫn nhau.

Nếu bạn đang quan tâm đến các sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe chất lượng cao từ Nhật Bản, ghé ngay Eikenbi.vn hoặc liên hệ đến số Hotline 0965.594.449 để khám phá và chọn lựa sản phẩm phù hợp cho sức khỏe!